‘Je bent zo oud als je je voelt’, luidt het spreekwoord. Maar geldt dit ook voor paarden? Kunnen zij gewoon doorgetraind worden als ze zich fit voelen? Of moet je met een ouder paard toch een stapje terug doen? Dr. Carolien Munsters, inspanningsfysioloog voor paarden, vertelt je hier alles over de training van het oudere paard.
“Rust roest! Beweging is altijd belangrijk, zeker voor oudere paarden”, vertelt inspanningsfysioloog Dr. Carolien Munsters van Moxie Sport. Ze is een expert in sportfysiologie van het paard en praktische sportbegeleiding. “Hoe meer een oud paard stilstaat, hoe stijver hij wordt. Dus hoe meer hij kan blijven bewegen, hoe beter. Natuurlijk is dit wel afhankelijk van de leeftijd en eventuele veterinaire beperkingen.” Onder beweging valt zeker niet alleen het rijden onder het zadel, maar ook de vrije, onbelaste beweging. “Laat een ouder paard zoveel mogelijk buiten lopen, in de paddock of de wei. Dat is niet alleen goed voor de fysieke gezondheid, maar ook voor de mentale.” Let er wel op dat de weide niet te rijk is, want dan bevat het te veel energie, eiwitten en suiker. Is jouw oudere paard fysiek nog in orde? Dan kun je gewoon blijven rijden. “Tot welke leeftijd dit gaat, verschilt per paard. Sommige paarden lopen op hun dertigste nog vrolijk onder het zadel, andere zijn op achttienjarige leeftijd al ‘op’. Dat ligt echt aan de anatomie van het paard, zijn gezondheid en zijn voorgeschiedenis.”
Warming-up
De warming-up is voor oudere paarden extra belangrijk. “Maar de naam ‘warming-up’ zegt het al, het paard moet er wel warm van worden. Dat wordt hij niet als je alleen maar blijft stappen. Begin eerst rustig tien minuutjes in stap, maar zet het paard daarna wat meer in beweging. Draaf af en toe een stukje en pak al wat grote voltes mee.” In de winter is het handig om voor het losstappen een deken te gebruiken. “Als je buiten rijdt in de winter, dan kunnen geschoren paarden tijdens het instappen wat meer afkoelen. Eenmaal op leeftijd kunnen ze ook wat gevoeliger zijn voor kou.”
"Voordat je in het zadel stapt, kun je de spieren al een beetje aan het werk zetten. De ‘carrot stretch’ is een leuke oefening op stal. Met een wortel of ander snoepje laat je het paard rekken en strekken. Zo werk je aan de lengtebuiging en train je de rugspieren. Dat zijn juist de spieren die bij een ouder paard eerder wegvallen. Ook grondwerk kan fijn werken als warming-up. Zo wordt het paard al warm en soepel voordat je opstapt. Dit kan aan de dubbele longe of aan de hand. Oefen bijvoorbeeld met de lengtebuiging naar links en rechts.”
Training
Hoe zwaar mag een ouder paard getraind worden? “Sommige mensen zijn bang dat ze hun oude paard overbelasten en gaan heel licht trainen. Eigenlijk is dat meer beweging geven, in plaats van trainen. Maar ze kunnen gerust aan het werk, mits ze dat lichamelijk natuurlijk aankunnen. Vaak zie je bij oudere paarden dat het uithoudingsvermogen nog niet zozeer afneemt, maar vooral de kracht. Daarom raad ik aan om 1 à 2 keer korte stukjes toch wat intensiever te trainen, om ook de kracht en dus spiermassa van het paard op peil te houden. Voor een ouder paard is het vaak snel al intensief, maar denk bijvoorbeeld aan korte stukjes op wat meer tempo galopperen (richting middengalop) of meer schakelen in elke gang.
Daarnaast kun je tijdens een buitenrit ook een aantal keer een heuveltje of viaduct op stappen. Doe dit bijvoorbeeld twee keer per week enkele keren per training. Zo doe je net iets meer dan normaal en worden de spieren geprikkeld. Zo krijgen ze toch nog voldoende trainingsprikkels.” Is jouw paard fit genoeg om een laag sprongetje te maken? Doen! “Dat is alleen maar goed voor de spieropbouw en leuk voor de afwisseling. Of pak wat cavaletti-werk mee. Uiteraard doe je alles wel met mate. Ga niet racen of hoog springen, zijn gewrichten zijn immers ook oud.”
Tip: train vaak en kort
"Als je paard veterinair fit is, kun je gerust drie keer per week een half uur tot driekwartier rijden. Zo kun je de spieren opbouwen en behouden. Het is niet verstandig om maar één keer per week te rijden en dan direct een lange buitenrit te maken. Rijd liever korter en vaker. Je bent verplicht om je paard fit genoeg te maken voor zo’n lange buitenrit. Ga niet alleen in het weekend op pad, maar geef je paard doordeweeks voldoende training.”
Cooling-down
Sluit de training af met een goede coolingdown van minimaal tien minuten. “Die is eigenlijk niet veel anders dan die van jongere paarden. Veel oudere paarden trainen wel wat lichter. Dan heb je dus geen coolingdown nodig voor het afvoeren van afvalstoffen, maar is het meer een coolingdown voor de flexibiliteit. Probeer qua houding veel te variëren. Stel het paard wat hoger en lager in, en laat hem zijn hals strekken. Je kunt de coolingdown eventueel naast je paard doen, om hem wat meer te ontlasten. Sluit voor de variatie eens af met wat grondwerkoefeningen.”
Overige oefeningen
Als rijden niet meer gaat kun je naast je paard genoeg leuke dingen blijven doen om hem toch in beweging te houden. “Grondwerk bijvoorbeeld. Zo blijf je actief met je paard bezig en blijft hij zijn spieren gebruiken. Varieer met de grondwerkoefeningen qua omgeving. Blijf niet alleen in de rijbaan, maar ga ook eens in de weide of het bos aan de slag.” Ook leuk: ga lekker wandelen, oefen balkjes aan de hand of daag het paard uit met verschillende objecten. “Leer hem bijvoorbeeld over een zeiltje lopen of wandel langs een paraplu op. Zo houd je het paard mentaal fris. Blijf hem daarnaast minimaal een paar keer in de week lekker poetsen. Kortom: blijf het paard de aandacht geven die hij verdient.”
